Można wyróżnić dwa rodzaje mediacji: sądową oraz pozasądową. Na pierwszą z nich strony
sporu są kierowane na podstawie postanowienia sądu już po wniesieniu pozwu czy
wniosku wszczynającego postępowanie, natomiast mediacje pozasądowe mają miejsce w
sytuacji, gdy sprawa nie jest jeszcze rozpatrywana przez sąd wówczas mediację rozpoczyna
się na wniosek jednego z jej uczestników. Co istotne, ugoda zawarta podczas mediacji
zarówno w trakcie postępowania sądowego, jak i poza nim może zostać zatwierdzona przez
sąd, dzięki czemu na jej podstawie będzie można prowadzić ewentualną egzekucja.
Wśród korzyści płynących z mediacji w pierwszej kolejności warto wymienić to, że w czasie
jej trwania strony mogą próbować wspólnie wypracować rozwiązanie, które zostanie
zaakceptowane przez każdą z nich. Jest to o tyle istotne, że w postępowaniu sądowym
decyzja jest wydawana przez sąd i zazwyczaj przynajmniej jedna ze stron jest z niej
niezadowolona. Mediacja jest niejawna, co oznacza, że zarówno mediator, jak i strony mają
obowiązek zachować w tajemnicy wszystko, o czym się podczas niej dowiedzieli. Zaletą
mediacji jest też jej niesformalizowany charakter atmosfera jest bardziej swobodna niż w
sądzie, gdzie obowiązują pewne ramy procesowe.
Bardzo istotną zaletą jest też obecność mediatora, który ma za zadanie zapewnić
uczestnikom mediacji profesjonalne wsparcie m.in. poprzez udzielanie im głosu, zadawanie
pytań, a także pilnowanie, aby ich rozmowa nie przerodziła się w kłótnię. Mediator jest
bezstronny, czyli nie opowiada się za żadną ze stron. Jest też neutralny w stosunku do
przedmiotu mediacji, co oznacza, że nie ma dla niego znaczenia, jakie rozwiązanie ustalą
strony. Mediator nie zajmuje się ustaleniem tego, kto ma rację, nie narzuca też stronom
rozwiązania, lecz pomaga im dojść do konsensusu.
Mediacje są dobrowolne, jednak należy mieć na uwadze treść przepisu art. 187 § 1 pkt 3
kodeksu postępowania cywilnego, który zobowiązuje do podania w pozwie informacji, czy
strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a jeśli
tego nie uczyniły do wyjaśnienia dlaczego tak się stało. Ponadto przepisy k.p.c. zobowiązują
sąd do dążenia do ugodowego rozwiązania sprawy, w szczególności do nakłaniania stron do
mediacji. Dlatego coraz częściej można się spotkać z tym, że sądy kierują uczestników
postępowania do mediacji.
Zanim skierujemy sprawę do sądu warto rozważyć mediację, która zwiększa szanse na
szybkie uzyskanie przez nas korzystnego rozstrzygnięcia, minimalizując przy tym koszty
postępowania. Wprawdzie wymaga ona od nas dobrej woli, polegającej na chęci
porozumienia się z drugą stroną i pójścia na ewentualne ustępstwa, jednak warto pamiętać,
że pod wieloma względami mediacja może być dla nas korzystniejszym rozwiązaniem niż
postępowanie sądowe.